Το τελευταίο συρτάρι της παλιάς μου συρταριέρας στριγγλίζει ενοχλητικά όποτε προσπαθώ να το ανοίξω. Και το ανοίγω σπάνια.
Τη νύχτα ονειρεύτηκα τον μπαμπά μου και την αγαπημένη μου γιαγιά, την συνονόματη, τη μητέρα του. Το δωμάτιο γέμισε αρώματα βαριά, απ' αυτά τα επιθετικά αρώματα που συνοδεύαν τη γιαγιά μου την Πολίτισα και τις φίλες της, όταν μαζεύονταν για τσάϊ στο σπίτι μας.
Ασυναίσθητα σχεδόν, με το καφέ στο χέρι πρωϊ-πρωϊ, έσκυψα στο τελευταίο συρτάρι της παλιάς μου συρταριέρας και αγνοώντας τις στριγγλιές του το τράβηξα προς τα έξω όσο πιό πολύ μπορούσα.
Τ' αρώματα της Πόλης ανακατεύτηκαν με τη μυρουδιά απ' το πριονίδι του πληγωμένου ξύλου που πέφτει στο πάτωμα καθώς το συρτάρι αντιστέκεται στο άνοιγμα.
Ανέσυρα το φάκελο που έγραφε απ' το χέρι μου "πολύ παλιά". Μιά ανεξήγητη συγκίνηση μ' έκανε να κρατήσω ευλαβικά το φάκελο πάνω στη καρδιά μου για μερικά δευτερόλεπτα και μετά να αραδιάσω,το ίδιο ευλαβικά,το περιεχόμενό του πάνω στο κρεβάτι.
Ενοιωσα σαν να όφειλα να προστατεύσω αναμνήσεις πολύτιμες, απο τη φθορά του χρόνου, να τις φυλακίσω γι' άλλη μιά φορά, καλά κλειδαμπαρωμένες, στο κελλί της ψυχής μου, ν' ανανεώσω τη σχέση μου μαζί τους, να τροφοδοτήσω τον αέρα γύρω μου με την ανάσα ανθρώπων αγαπημένων και πράων, με λέξεις και φωνές που έρχονται απο άλλες εποχές και κοιμισμένες ύπνο βαθύ, ξυπνούν μόνο όταν στριγγλίζει το συρτάρι...
Ενα γλυκό τρυφερό παιδάκι, ο πατέρας μου, σε ηλικία 7 ετών, μου χαμογελάει απο την αγκαλιά του παπού μου....
Πρώτη απο αριστερά, η αδερφή της αγαπημένης μου γιαγιάς, η θεία η Μαργαρίτα, μιά αθώα και άδολη ψυχή, που όντας ανύπαντρη, πέθανε απο καρκίνο στα 60 της, πιό παρθένα κι' απ' ότι είχε γεννηθεί.... Δεν την είχα γνωρίσει. Το άρωμα της ψυχής της, έφτασε σε μένα μέσα απο ιστορίες που μου διηγόταν η μητέρα μου, όταν ακόμη ήμουν παιδί. ..
Ο παπούς μου, ιατρική διάνοια για την εποχή του, με συγγράματα και εργασίες στο ενεργητικό του, ιδρυτής μεγάλης κλινικής στον Πειραιά, αθεράπευτος γυναικάς και ομορφάντρας, που πέθανε με μαλάκυνση εγκεφάλου καναδυό χρόνια πριν να γεννηθώ, και κατα αρκετά εκατομύρια δραχμές ξαλαφρωμένος, απο τις διάφορες μαιτρέσες που διατηρούσε κρυφά επι σειρά ετών σε appartment (προφέρεται γαλλιστί) του Κολωνακίου!
Οι διηγήσεις της μητέρας μου συνοδεύονταν και απο επιτιμητικό κούνημα του κεφαλιού, αλλά, δεν ξέρω γιατί, στο βάθος του μυαλού μου διατηρούσα απέραντη επιείκεια για τον άταχτο αυτόν παπού, που παρά τις επαναλαμβανόμενες ζαβολιές του, κατάφερνε να κρατάει ψηλά τον σεβασμό του για τη γιαγιά μου, καθώς και την θέση που της άξιζε στην τότε αριστοκρατική κοινωνία. (Μούτρο, εν ολίγοις ο παπούς!) Ισως, αυτή η επιείκεια να πήγαζε απο το γεγονός ότι, η καημένη η γιαγιούλα μου, ήταν μιά άσκημη γυναίκα, ιδιαίτερα μορφωμένη και με αγγελική ψυχή, άσκημη όμως, άσκημη!
Νάτην, εκεί, δίπλα στο παπού μου καθισμένη, με τη μαύρη φούστα και το υπομειδίαμα στα χείλη, η γλυκειά μου η γιαγιά, ούτε μία φορά δεν είχε πεί κακή κουβέντα για τον Βασίλη της, ούτε μιά...
Ακόμα μένουν στο μυαλό μου αποτυπωμένες εκείνες οι βασανιστικές γι' αυτήν βόλτες που μ' έκανε στα κοντινά παρκάκια, που ασθμαίνουσα και κουβαλώντας τα μπόλικα κιλά της με κυνηγούσε εκλιπαρώντας με να μη φεύγω μακριά της, μισά στα πολίτικα, μισά στα γαλλικά.
Στη φωτογραφία παραπάνω, η μικρή βιολίστρια, σε μιά απ' αυτές τις συνήθως περιπετειώδεις πρωϊνές εξορμήσεις μαζί με τη γιαγιά....
Πίνω δυό γουλιές καφέ και τα χέρια μου ανοίγουν προσεχτικά έναν άλλο μικρότερο φάκελο.
Χαρτί κιτρινισμένο, με τυπωμένες ζωγραφιές επάνω του, επιστολόχαρτο ιδιαίτερο, απ' αυτά που δεν κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα του 1923. Γράμματα που ανεδείκνυαν τη προσπάθεια να αποτυπωθούν καλλιγραφικά απο ένα μικρό παιδάκι, γράμματα γεμάτα οξείες, δασείες, περισπωμένες και όλα τ' άλλα σημεία στίξης, που δε μπορώ πιά να θυμηθώ ούτε τ' όνομά τους,
τα γράμματα που έστελνε ο μπαμπάς μου απο τη Δρέσδη της Γερμανίας στον δικό του τον παπού, στην Αθήνα... Τα κρατάω στα χέρια μου και προσπαθώ ν' αφουγκραστώ αυτή τη παιδική φωνή, να συλλαβίζει καθώς γράφει, να ταξιδεύει 85 χρόνια διαδρομή και νάρχεται σήμερα το πρωϊ μές στο δωμάτιο, να το γεμίσει αθωότητα, γλύκα και εικόνες που δεν μου ανήκουν, αναπαυμένες εντούτοις μ' εμπιστοσύνη σ' ένα συρτάρι που στριγγλίζει όταν ανοίγει...
"Δρέσδη, 4 Ιουλίου 1923..."
Νοιώθω ότι μπερδεύομαι για μερικά λεπτά. Διαβάζω κι' ακούω τον εαυτό μου να ψιθυρίζει "παιδάκι μου γλυκό"! Σα να μιλάω στα παιδιά μου, μιά έκφραση που γι' αυτούς χρησιμοποιώ, κι' όμως μου ξεφεύγει τόσο αυθόρμητα, τόσο τρυφερά, που μόλις λίγο αργότερα συνειδητοποιώ ότι ο τρόπος που αγάπησα τον πατέρα μου ήταν αυτός! Σαν μάνα το παιδί! Ο τρόπος που "θυμάμαι" την αγάπη μου για τον πατέρα μου, αυτός ακριβώς είναι: μιά αντιστροφή των ρόλων, μιά κατ' ανάγκην αντιστροφή. Ισως μ' αγάπησε μόνο σαν προέκταση της μητέρας μου, ίσως δεν μ' "έβλεπε" καθόλου, ίσως έπρεπε εγώ να δημιουργήσω εκ θεμελίων τη σχέση αυτή, να τη χτίσω με το δικό μου τρόπο, απλά για να υπάρχει, απλά γιατί την χρειαζόμουνα, κι' έτσι την έφερα στα μέτρα που μπορούσα, τον έκανα παιδάκι μου κι' αυτόν, παιδάκι τον διατήρησα στη μνήμη μου, ένα επτάχρονο παιδάκι ήταν ο μπαμπάς μου, που ανάμεσα στους περιπάτους και τα μαθήματα γερμανικών με την fraulein στην Δρέσδη (η τελευταία στα δεξιά της εικόνας παραπάνω), πάλευε επιμελώς να διατυπώσει κομάτια της σκέψης του πάνω στο ακριβό επιστολόχαρτο με αποδέκτη τον παπού του...
Σκάλισα κι' άλλες φωτογραφίες, κι' άλλα γράμματα. Κάποιες αναφορές στην προγιαγιά μου, πρόσωπο που δεν γνώρισα ποτέ, μιάς και πέθανε ήσυχα-ήσυχα, σαν αγγελούδι, στα 98 της, λίγους μήνες μετά αφ' ότου είχε γεννηθεί... ο μικρός Γιωργάκης! Δηλαδή, εγώ!
Η προγιαγιά μου, η Φευρωνία(!), ένα λουλούδι αθωότητας κι' ευγένειας, και πάλι μέσα απο τις διηγήσεις της μητέρας μου, ένα πρόσωπο που η φαντασία μου το έχει διατηρήσει χλωμό και διάφανο, πάνω σε δαντελένια σεντόνια μόνιμα σχεδόν ξαπλωμένο τον τελευταίο χρόνο της ζωής της, ένα λεπτό και αποστεωμένο κορμί ντυμένο με μεταξωτές νυχτικιές και με τα μαλλάκια πάντα περιποιημένα, που όμως στάθηκε αδύνατο να θυμηθεί για πάνω απο πέντε λεπτά, ότι το νεογέννητο στο σπίτι, ήταν κορίτσι. Το μυαλό της ήταν μόνιμα συντονισμένο στην ιδέα ότι το δισέγγονό της ήταν αγόρι και μάλιστα ο μικρός Γιωργάκης, ο πατέρας μου και εγγονός της.
"Φέρτε με τον Γιωργάκη, να τον ειδώ για λίγο", συνήθιζε να λέει στη μαμά μου.
"Δεν είναι ο Γιωργάκης, γιαγιά Φευρωνία, η Θαλίτσα μας είναι", την διόρθωνε για εκατοστή φορά η μητέρα μου...
"Οh, mais non, όλο το ξεχνώ, mais naturellement, c'est une fille, η Θαλίτσα μας!".. Και μετά απο λίγο : " Ο Γιωργάκης κλαίει. Πεινά. Oh, donnez lui a manger, s' il vous plait"...
Kaι όταν την ρωτούσαν, γιατί μιλάει γαλλικά μπροστά στο μωρό, ερχόταν η απάντηση, αποστομωτική μα και αφοπλιστική συνάμα: "Μα για να μη καταλαβαίνει ότι μιλούμε γι' αυτόν"!, με φωνή ψιθυριστή και ύφος αθώα συνομωτικό!
Η προγιαγιά μου, η Φευρωνία, έφυγε αθόρυβα, ένα απόγευμα, πλαισιωμένη απο τις περίτεχνες δαντέλες των μαξιλαριών της, έτσι ειρηνικά όπως έζησε. Χαμογελούσε μερικά λεπτά πριν απο τον θάνατό της σε όλους τους ήδη φευγάτους συγγενείς, που την προσκαλούσαν χαρωπά για τσάϊ, στα ουράνια... Δεν τη γνώρισα ποτέ, ναί. Ομως , μιά άγνωστη μνήμη, ανακαλεί συχνά μέσα στ' αυτιά μου μιά ευγενική φωνούλα που κάθε πρωϊ ανελλιπώς υπενθύμιζε: "Παρακαλώ πολύ, μπορείτε να με φέρετε το κεντιανό μου;" (Αν θυμάμαι καλά-άν όχι διορθώστε με- κεντί στα τούρκικα είναι κάτι σαν το πρωϊνό, ή κάτι παρόμοιο τελοσπάντων), όμως αυτό ζητούσε η Φευρωνία κάθε πρωϊ. Αυτή η φράση, έμεινε μές στο μυαλό μου, σαν σήμα κατατεθέν της προγιαγιάς Φευρωνίας. Κι' ένα άρωμα ανθόνερου, που μόνο αυτό νομίζω θα της ταίριαζε, αν μπορούσα να την κλείσω σε μπουκαλάκι...
Και τελικά, αυτό το μουντό, φθινοπωριάτικο,όμορφο πρωϊνό του Οκτώβρη, για πρώτη φορά ένοιωσα να ξεχωρίζω τ' αρώματα αυτά της Πόλης, να τα ταξινομώ μες στις αισθήσεις μου, σύμφωνα με την essence που το καθένα απ' αυτά ανέδιδε και που έτσι απλά και μυστήρια συνάμα, αποτελούσε την πραγματική ταυτότητα των υπάρξεων αυτών.
Η προγιαγιά μου, η Φευρωνία, ήταν το ανθόνερο.
Η γιαγιά μου η αγαπημένη, ήταν μάλλον απόσταγμα ροδόνερου.
Ο παπούς μου, ο Βασίλης, ο γιατρός, νομίζω πως θα μύριζε πιπεράτο μοσχοκάρυδο.
Ο πατέρας μου, ο καλός και διακριτικός αυτός άνθρωπος, μάλλον θα μύριζε γιασεμί.
Η καημένη, η παρθένα η θεία Μαργαρίτα, πρέπει ν' ανέδιδε το άρωμα του χαμομηλιού.
Ηρθαν και σκέπασαν τις βαρειές πολίτικες μυρουδιές, αυτά τα εκλεπτυσμένα και αυθεντικά αρώματα της φύσης, αυτό έμεινε, έναν αιώνα σχεδόν μετά, αυτό που αποτελούσε συστατικό αναπόσπαστο της ψυχής τους, η πραότητα, το ανθόνερο, το ολοζώντανο πνεύμα, το μοσχοκάρυδο, η γλυκυτητα και η αθωότητα , το γιασεμί, η παρθενικότητα και η αγνότητα,το χαμομήλι....
Κράτησα τελευταία στα χέρια μου μιά καρτ-ποστάλ, αυτήν που διακοσμεί την ανάρτησή μου, κάτω απ' τον τίτλο.Σταλμένη απο κάποιον άγνωστο σε μένα φίλο κάποιου άλλου θείου μου,
κάτοικου Αμερικής, με την ευκαιρία της γιορτής της Πρωτοχρονιάς. Σταλμένη στον θείο τον Πολύβιο, σύζυγο της αδερφής της άλλης μου γιαγιάς, απο την πλευρά της μητέρας μου, της Αριάδνης. Ο Πολύβιος, που δεν του έμελλε να είναι πολύβιος, έφυγε , σχετικά νέος για την εποχή, τσακισμένος απο το δύστροπο του χαρακτήρα της Αριάδνης, της αδερφής της άλλης μου γιαγιάς (ξέρω, ξέρω, μπερδεύεστε). Ο φίλος του όμως ο John, απο το Pitchburg της Ν. Υόρκης, του έστειλε μιά ευχητήρια κάρτ-ποστάλ για να του μεταφέρει πρωτοχρονιάτικες ευχές δια το νέον Ετος.....
Δια το νέον έτος 1908! Κρατάω στα χέρια μου, χάρτινη ανάμνηση 100 χρονών! Το μελάνι αυτού του άγνωστου ανθρώπου παραμένει αναλείωτο εδώ κι' έναν αιώνα! Το συναίσθημά του τη στιγμή που έγραφε την κάρτα αυτή, εξακολουθεί να ταξιδεύει μέχρι σήμερα, αυτούσιο, αυθεντικό, σαν να μου έχει παραδώσει τη σκέψη του μέσα σε φάκελο σφραγισμένο, σα να με παρακάλεσε να τη ζωντανεύω πού και πού, να μη χαθεί ποτέ, να μη παραπέσει, να μη περάσει στη σκοτεινή πλευρά του κόσμου αυτού....
(1).jpg)
